Geschiedenis van Ichtegem

Een korte historiek

In de omgeving van twee, misschien zelfs drie, Romeinse wegen (de Steenstraat, de Zeeweg en de Brugse Heirweg) vestigden zich omstreeks de achtste eeuw verschillende Frankische leefgemeenschappen. Ze leefden tot een stuk in de middeleeuwen van een mengvorm van landbouw en schapenhoederij, het ene in de onmiddellijke omgeving van de dorpen, het andere in de grote Utfancwastine, die midden-West-Vlaanderen typeerde, en in de moeren. De ontginning van deze woeste gronden zorgde in de 11de en 12de eeuw voor het ontstaan van de veld-gemeenschappen, die op hun beurt de namen gaven aan onze drie dorpen. Voor het eerst werden in de geschriften vermeld: Hettingchem in 1026, Bichengem in 1107 en Erninghem in 1119. Dit waren verwijzingen naar: 'woning van de lieden van Echto', 'Bikko' en 'Arnjo'.

Vanaf de veertiende eeuw ging het door oorlogen, epidemieën en godsdiensttroebelen geleidelijk steeds minder goed met onze dorpen. Eernegem raakte tijdens de Geuzentroebelen van de zestiende eeuw zelfs zo goed als volledig ontvolkt. De daarop volgende eeuw zag dan weer een heropleving, getuige waarvan de in deze eeuw vernieuwde kerken:

• de Bekegemse gotische Amanduskerk in 1636,
• de gotische kerk van Eernegem werd gebouwd rond 1626 - 1627 (1626: volgens een nota in parochierekening van dat jaar: eerstesteenlegging /1627: volgens contract in 'gracieuze' rechtspraak van het Brugse Vrije: lening met als onderpand de kerkemeersen).
• de Ichtegemse romaanse Michielskerk na de Geuzentijd. 

Een dergelijke bouwactiviteit zou pas in de superkatholieke 19de eeuw worden geëvenaard met neogotische en neoromaanse aanbouwen aan de Eernegemse en Ichtegemse kerken.

Tijdens de 18de eeuw zorgden de heren van Wijnendale voor de aanleg van een aantal typische Oostenrijkse wegen, die als snelwegen door het gebied werden getrokken: de Torhoutbaan, Oostendebaan en de Diksmuidebaan. Het economische belang van deze wegen blijkt uit de tolbarelen die er langs werden opgesteld, uit de vorming van de verschillende kasteeldomeinen die er op aansloten en uit het groeiende belang van de havenplaats Moerdijk, die een tijdlang Eernegem dorp overvleugelde.  Hier ontstond ook de traditie van de Eernegemse kasseileggers, terwijl recessie en de aangelegde spoorweg Oostende-Armentières zorgden voor een immense groep seizoenarbeiders. Uit die periode van de vroege 20ste eeuw dateert het ontstaan van heel wat socialistische en katholieke verenigingen en hun ontmoetingsplaatsen.

Het samengaan van de drie karaktervolle dorpen tot één gemeente Ichtegem in 1976 zorgde voor een gemeente met een huidige oppervlakte van 4533 ha en een 14.000 inwoners op de rand van polders en zandstreek, met het Wijnendaalse plateau als meest in het oog springende geografische gegeven.

Kroniek van Ichtegem

Vanuit de dienst erfgoed werd enkele jaren terug het initiatief genomen om een omvattende Kroniek van Ichtegem te publiceren. Alle heemkundige auteurs van de gemeente verleenden er hun medewerking aan. Dit overzichtswerk kan nog steeds worden verkregen bij de dienst erfgoed. U vindt het ook op deze pagina.

Ook op de website van Ernigahem is veel informatie over de geschiedenis van Eernegem en een bibliografie terug te vinden.

Publicaties van de heemkundige kringen

Verscheidene heemkundige kringen publiceren artikels over de gemeente Ichtegem. In de deelgemeenten Eernegem en Bekegem is de heemkundige kring Ernigahem actief, met een gelijknamig driemaandelijks tijdschrift. De deelgemeente Ichtegem heeft geen eigen historische kring, maar wordt voor een stuk gedekt door de Koekelaarse heemkring De Spaenhiers (die elk jaar een jaarboek uitgeven) en ook door de Wijnendaalse kring Carolus Bonus (met een driemaandelijks tijdschrift). Ook in het Jaarboek van de Torhoutse heemkundige kring Het Houtland verschijnt af en toe een artikel dat aspecten van de Ichtegemse geschiedenis behandelt. De ter ziele gegane tijdschriften Utfanc en Noortover besloegen eveneens het hele Ichtegemse grondgebied. De gemeentelijke openbare bibliotheek en de erfgoedbibliotheek van het archief hebben een groot deel van de publicaties over de eigen gemeente, die daar in de leeszaal kunnen worden geraadpleegd.

Gemeentelijke archieven

Het toegankelijke gedeelte van het gemeentelijke archief bevindt zich op de afdeling vrije tijd, in het administratief centrum te Eernegem. Geïnteresseerden kunnen daar opzoekingen doen onder begeleiding van de archivaris in de archiefleeszaal.